Diğer gazeteleri de aldım.
Yanlış tek bir gazeteyle sınırlı değildi!
Hepsine yazdım, birinden teşekkür aldım!
Ne yazık ki bugün bile internette ‘Cumhuriyet burada kuruldu!’ diye yazdığınızda fotoğraflardaki mekân yanlış yayınlanmaya devam ediyor…

Yazı hazırlanırken (28 Ekim 2025) arama motorunda ‘İlk meclis binası’ için görsellerde arama yaptım. Çıkan sonucun görseli üstte. İlki dahil, 8 fotoğraftan 6’sı 2. Meclis’e ait! Bence İlk Meclis’in önüne ‘Cumhuriyet burada kuruldu’ diye yazılmalı. Yararlı olacaktır.

1. ve 2. Meclisler

Balkonunda Mustafa Kemal Paşa ve milletvekillerini gördüğünüz 1. Meclis, bugün müze:
Kurtuluş Savaşı Müzesi.
2. Meclis hemen aşağısında. Cumhuriyet Müzesi adıyla…

Keçiören Sınav Okulları ile yaptığımız etkinliklerde kullandığımız Bilgi Kartı

Kurtuluş Savaşı Müzesi, İlk Meclis

Bina, üç meclis binası içinde en kısa süreyle kullanılan olmasına rağmen son derece önemli günlerin yaşandığı bir mekân.
‘Az zamanda, çok işler başarılması’ bir örneği yani!
Temsil Heyeti üyeleri, Başkanı Mustafa Kemal ile Ankara’ya geldiği gün içinde Fransız askerleri vardı.
O günün (Kızılca Gün) canlandırıldığı en güzel tablolardan biri müze koridorunda görülebilir. Ressam Saip Tuna imzalıdır.
O günü yapının balkonunda veya pencerelerine çıkıp gören Fransızlar, karşı taraftaki Millet Bahçesi’nde çadırlardaki sömürge askerleriyle birlikte bir süre sonra Ankara’yı sessiz sedasız terk edeceklerdi.
Aslında Fransızlar, o günkü Ankara’da daha uygun bir yapı bulamadıklarından bu yapıyı tercih etmiş olmalıydılar. Çünkü bina tam anlamıyla tamamlanmamıştı. Örneğin, çatısında kiremitleri yoktu.
Tarih 23 Nisan 1920’yi gösterdiğinde Ankaralılar evlerinden kiremit, gaz lambası, okullardan sıralar taşımışlar, binayı ‘meclis’ haline getirmişlerdi.
Aynı yılın 16 Mart’ında İstanbul işgal edilmiş, 18’inde de Osmanlı Mebusan toplanmıştı. İşgal kuvvetleri bu toplantıyı basacak ve Padişah da 11 Nisan da Meclis’i dağıtacaktı. Bu toplantı İmparatorluk meclisinin son toplantısı olacaktı…
Osmanlı’nın son meclisinin milletvekilleri Ankara’ya geldiler.
Her birinin gelişi heyecanlı film olur – umarım bir gün izleriz.
‘Öyle arabaya veya trene atla, git’ nerde?
Önce işgal altındaki başkentten çıkacaksın, at veya kağnı bulacaksın.
Bir yere kadar gidebilirsen, işgalcisi-eşkıyasını atlatacaksın.
O günlerde Ankara’ya gelmek için yola çıkanların yolun bir bölümünü yürüyerek geçmek zorunda olduğunu anılardan okuyoruz…
Gelebilenler Anadolu’da, Ankara’da açılan ilk meclis sıralarında yerlerini aldılar.
Gelemeyenler de olacaktı…
İçlerinde milletvekilleri de bulunan 145 Türk devlet adamı, asker, idareci ve aydın işgalin hemen ardından tutuklanmaya başlandı. Tutuklamalar 6 ay kadar sürecek, tutuklananlar Malta sürgünleri olarak tarih sayfasında yerlerini alacaklardı.
İlk tutuklanan kişiyi analım!
Ali İhsan Paşa…
İngilizlere karşı savaşmıştı.
Başarılıydı.
İngilizler onu Konya’da tutukladı.
İlk Malta sürgüleri arasında yer aldı.
İngilizler, hırslarını alamayacak paşanın emir onbaşısını (İbrahim Ahmed) bile tutuklayıp, Malta’ya göndereceklerdi…

Gazi Kovan

Gazi Kovan, cumhuriyete uzanan yolun ne derece zorlu koşullarda yapıldığının canlı bir örneği.
Cephane sıkıntısından kovanlar kullanıldıktan sonra atılmıyor, tekrar doldurulmak üzere atölyelere gönderiliyordu. Dolum yapılan kovanlar da cepheye geri gönderiliyordu. Kovanı dolduran usta, kullanan asker kovan üzerine notlar yazıyorlardı.
O zorlu koşullarda baş döndürücü bir trafik yaşanıyordu. Andığımız kovan 1,5 yıl içerisinde tam 8 kez doldurulup, 9 farklı cephede kullanılacaktı…
29 Ekim 1923…
Cumhuriyet'in ilanı Ankara Kalesi’nden yapılan 101 pare top atışıyla kutlandı.
En son top atışı gazi kovan ile yapıldı.
Kovan bugün İmalat-ı Harbiye Müzesi’nde sergileniyor…

Milli bayramlar

İlk meclise, ‘milli bayramların mekânı’ demek yanlış olmaz.
Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramının mekânı burası. 23 Nisan 1920 burada yaşandı.
Zafer Bayramı (30 Ağustos 1922), bu mekânda yaşandı.
Cumhuriyet (29 Ekim 1923) burada ilan edildi.

Ankara, Ankara, Güzel Ankara!

Cumhuriyet tarihinin üç meclis binası da doğal olarak başkentte.
İlk meclis binası bugün Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak halka açık.
Pazartesi günleri dışında 9-17 saatleri arasında (kışın) gezilebilir.
Müze kartla gezilebilir. Yoksa girişte satın alabilirsiniz.
1923 yılında tarihe yazıldığı günün mekanına 29 Ekim’de gitmek isterseniz, ücretsiz.
Milli bayramlarda, pazartesi de olsa müzenin açık olduğunu da belirtelim.
Defalarca tarih yazılmış bu müze, çalışkan müdürü Fatma Un ve yine çalışkan çalışanlarıyla ziyaretçilerini bekliyor.
Hemen aşağısında İkinci Meclis var. Tam 36 yıl milletvekillerine ev sahipliği yapmış. Cumhuriyet Müzesi adıyla açık.
Onun da sorumlusu bir kadın, Nevin Kayabedir. O ve ekibi de ilk meclisteki gibi, çalışkanlıklarıyla her zaman taktir ettiğim kişiler.
Üçüncü meclis binasının da her ayın ilk cumartesi günü gezilebildiğini hatırlatalım.
Kimlik kartınızla, saat 11-15 arasında randevu almadan ziyaretçi kabul salonuna gelmeniz yeterli.
Her saat başı rehberli turlar var…

Cumhuriyetimizin ilk 40 yılı

Müzelerden birini ziyaretinizde iki müzeyi birden gezmek, bir taşta iki kuş vurmanın çok ötesinde!
Aralarında sadece bir bina bulunan bu iki bina, Cumhuriyetimizin 40 yılının iki anıtı adeta.
Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun!

Kaynaklar

* ‘İlk Meclis Binası’ için görsel arama, https://www.google.com/search...
* https://www.tbmm.gov.tr/halk-gunu...
* ‘Kurtuluş Savaşı Müzesi’, https://www.ktb.gov.tr/TR-96356/ankara---kurtulus-savasi-muzesi-i-tbmm-binasi.html
* ‘Cumhuriyet Müzesi’, https://ankara.ktb.gov.tr/TR-260397/cumhuriyet-muzesi-ii-tbmm-binasi.html
* Adım Adım Ankara, Necati Yalçın, Kaleli Medya, 2023
* Gezdiğim Ankara, Necati Yalçın, Kaleli Medya, 2020
* Millî Mücadele ve Cumhuriyetin Açık Hava Müzesi Ankara, Necati Yalçın, 2012
* Sevdiğim Ankara, Necati Yalçın, Kaleli Medya, 2023

Dr. Necati Yalçın – Köşe Yazarı
E-posta: nyalcin@gazeteankara.com.tr
www.gazeteankara.com.tr