Peki, gerçekten bir III. Dünya Savaşı olasılığı var mı? Olasılığı varsa, bunu engellemek için ne yapmalıyız?

Öncelikle Rusya-Ukrayna Savaşı’na bakalım. 2022’de başlayan bu çatışma, ilk etapta bölgesel bir kriz gibi görülse de zamanla Batı Bloku (NATO-ABD-AB) ile Rusya-Çin ekseni arasında vekâlet savaşlarına dönüşmüştür. Özellikle ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı silah desteği ve NATO’nun doğuya doğru genişleme çabaları, Rusya tarafından açık bir tehdit olarak algılanmaktadır. Nükleer silah tehdidi zaman zaman Rus yetkililerce dile getirilmiştir ki bu bile başlı başına küresel bir kriz sebebidir.

Orta Doğu cephesine geldiğimizde ise İsrail-Filistin çatışmaları, İran’ın nükleer programı, Suriye’deki istikrarsızlık ve Yemen’deki iç savaş gibi çok sayıda sıcak nokta bulunmaktadır. Bu bölgede de yine ABD, Rusya, Çin, İran, Türkiye gibi aktörlerin dolaylı ya da doğrudan müdahil olduğu vekâlet savaşları sürmektedir.

En tehlikeli gelişme ise, bu iki cephedeki krizlerin birleşme potansiyelidir. Özellikle Orta Doğu’daki gerilimlerin küresel güçlerin pozisyonlarını daha da sertleştirmesi, Rusya-Çin bloğu ile Batı’nın Orta Doğu üzerinden de karşı karşıya gelmesine neden olabilir.

IIII. Dünya Savaşı İhtimali Ne Kadar Gerçekçi?

Bugün itibarıyla 3. Dünya Savaşı için “yüksek risk” demek aşırı ve kötümser bir yorum olur. Ancak “kontrollü çatışmaların kontrolden çıkma ihtimali” ciddi bir tehdittir. Özellikle nükleer silah sahibi devletlerin karşı karşıya gelmesi, küçük bir kıvılcımla geri dönülmez bir yola girebilir.

Mevcut riskleri artıran faktörleri sıralarsak, bunlar;

·        Nükleer tehditler: Rusya’nın zaman zaman nükleer silah kartını masaya sürmesi.

·        Çok kutuplu dünya düzeni: ABD, Çin, Rusya, AB gibi blokların çıkar çatışmaları.

·        Orta Doğu’daki patlamaya hazır krizler.

·        Yapay zeka destekli savaş teknolojilerinin denetlenememesi olabilir.

Çözüm Önerileri: Savaş Nasıl Önlenebilir?

Bu karamsar tabloya rağmen III. Dünya Savaşı engellenebilir. İşte önerilerimiz:

·        Çok Taraflı Diplomasi: BM artık zayıf bir aktör haline geldi. Yeni bir küresel diplomatik mekanizma kurulmalı. Türkiye gibi bölgesel güçler burada dengeleyici bir rol oynayabilir.

·        Nükleer Silahların Yeniden Denetlenmesi: Özellikle ABD, Rusya ve Çin arasında nükleer silahların sınırlandırılmasına yönelik yeni START (Strategic Arms Reduction Treaty-Stratejik Silahların Azaltılması Antlaşması ) benzeri anlaşmalar yapılmalıdır.

·        Orta Doğu İçin Bölgesel Güvenlik Konseyi: Türkiye, İran, Suudi Arabistan, Mısır gibi ülkelerin içinde olacağı yeni bir Orta Doğu Güvenlik Konseyi oluşturulmalı.

·        Enerji Politikalarının Rasyonalizasyonu: Gelişmiş ülkelerin; küresel enerji kaynaklarına sahip olma hırsı, savaş riskini artırıyor. Alternatif enerji kaynaklarına yönelmek bu çatışma zeminlerini azaltır.

·        Dijital Savaşların Önlenmesi: Yapay zekâ destekli savaş teknolojilerinin denetlenmesi için uluslararası etik komisyonlar kurulması için dünya ülkelerini ikna etmeli.

Sonuç

Bugün içinde bulunduğumuz dönem, “barış içinde rekabet” ya da “savaş içinde yıkım” arasında gidip gelen kırılgan bir dönemdedir. Eğer küresel aktörler aklıselimle hareket eder, diplomasi kanallarını açık tutar ve vekâlet savaşlarına bir sınır koyarlarsa, 3. Dünya Savaşı engellenebilir. Ve Türkiye gibi jeopolitik açıdan merkezi konumda olan ülkeler, bu süreçte “arabulucu güç” olarak tarihsel bir sorumluluğa sahiptir.

Ancak unutulmamalıdır ki; tarihte birçok savaş, mantıklı değil duygusal kararlarla başlamıştır. Barış için çaba göstermek, savaş için hazırlık yapmaktan daha akıllıcadır.

Prof. Dr. Ayhan ERDEM – Köşe Yazarı
aerdem@gazeteankara.com.tr
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi
Gazete Ankara Dijital Haber Portalı
www.gazeteankara.com.tr
“Türkiye’nin kalbi Ankara’nın sesi”