Bugün üniversiteleri, müzik eğitimi veren kurumları, sanat merkezleri, konservatuvarları ve festivalleriyle kültürel bir cazibe merkezi olan Ankara; bir zamanlar bağlama sesinin yankılandığı köy odalarıyla, türkülerin dilden dile aktarıldığı meclislerle, Seymenlik ve Ahilik gibi gençlik kurumlarıyla yoğrulmuş köklü bir müzik geleneğinin de beşiğiydi.

Kırsaldan Kent Merkezine Akan Ezgi

Ankara'nın kırsal yapısı, özellikle 20. yüzyıl başlarına kadar bozkır kültürünün belirleyici olduğu bir dönem yaşamıştır. Bu kültür, ağıtlar, uzun havalar, oyun havaları ve bağlama merkezli müzik yapısıyla şekillenmiştir. Müzik, sadece bir eğlence değil; aynı zamanda bir kimlik ifadesi, bir duygusal anlatım aracıydı. Düğünlerde, cenazelerde, imece günlerinde ezgiler hem bilgi hem duygu taşıyordu.

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Ankara’nın başkent olması, müzik kültürünü de dönüştüren bir milat oldu. Yalnızca mimarisi değil, kültürel altyapısı da yeniden inşa edilmeye başlandı. Bu yeniden inşanın en dikkat çekici boyutlarından biri de müzik eğitimi ve sanatsal kurumsallaşma oldu.

Gelenek ve Modern Yaşamı ile Başkent Ankara

Kültürel açıdan yüzünü tamamen batıya dönen Türkiye’nin o döneminde yurt dışından getirilen kişilerin etkisi göz ardı edilemez. Zuckmeir, Eberhard bunlardan en bilinenleridir. 1926 yılında kurulan Musiki Muallim Mektebi ilk Müzik kurumudur. Devamında 1936 yılında kurulan Ankara Devlet Konservatuvarı, bu dönüşümün simgesidir. Türkiye'de Batı müziği eğitimine kurumsal düzeyde başlanması, Ankara’yı kısa sürede klasik müzik ve tiyatro sahnelerinin de merkezi haline getirmiştir. Bu süreçte yetişen sanatçılar, hem Türkiye'nin sanat hayatına yön vermiştir. O dönemde otorite kabul edilen kişilerin müzik eğitimi sisteminde köklü değişimler meydana gelmiştir. Hatta o kadar ileri gidilmiş ki 1926-1976 yıllarına kadar Türk Müziği Eğitimi verilmemiştir. Eğitimde öğretilen çalgılar yönetmeliklerle belirlenmiş hiçbir Türk çalgısı eğitim sistemine sokulmamıştır. Yani geleneğe ait hiçbir kültürel unsur kullanılmamıştır. Buna rağmen çeşitli dernekler, vakıflar ve amatör korolor bu boşluğu doldurma gayretinde olmuştur. Eğitimin en temel ilkesi yakından uzağa, bilinenden bilinmeyene, yakın çevreden uzak çevreye ilkesi bilinçli veya bilinçsiz (???) olarak göz ardı edilmiştir. Bir anlamda Bozkırın kadim müzik geleneği bu kaotik ortamda varlığını devam ettirmiştir.

Bozkır Kültürü ile Batı Müziği Arasında Köprüler

Bugün Ankara’da bir yandan CSO Ada Ankara'da Bach ve Beethoven konserleri sahnelenirken, diğer yandan Altındağ’da bir gençlik merkezinde bağlama kursuna katılan gençlerin türküleri yankılanmaktadır. Bu yan yana duruş, Ankara’nın kültürel çeşitliliğinin göstergesidir. Ancak bu çeşitlilik zamanla yerini ayrışmaya, hatta kültürel kopukluğa bırakma riski de taşımaktadır.

Özellikle genç kuşağın geleneksel müzikle temasının zayıflaması, kültürel süreklilik açısından dikkatle ele alınması gereken bir sorundur. Kentleşmenin, göçün ve dijitalleşmenin etkisiyle değişen müzik tüketim alışkanlıkları, Ankara müzik kültürünü yeni bir kırılma eşiğine taşımaktadır.

Müzik: Geçmişin Sesi, Geleceğin Sorumluluğu

Müziğin taşıdığı hafıza yalnızca bir sanat değeri değil, aynı zamanda toplumsal belleğin bir parçasıdır. Ankara, bu belleğin hem koruyucusu hem de yeniden üreticisidir. Ancak bu rolün sürdürülebilirliği, yalnızca sanatsal üretime değil; kültür politikalarına, eğitim sistemine ve yerel yönetimlerin vizyonuna da bağlıdır.

Sonuç yerine:
Ankara'nın müzik serüveni, bir şehrin geleneksel ezgilerden nasıl modern müziklere evrilebildiğinin örneğidir. Ancak bu evrim, geçmişle bağını koruduğu ölçüde anlamlıdır. “Bozkırın sesi”, yalnızca nostaljik bir anı değil; bugün yeniden duyulması gereken bir çağrıdır.

Dr. Murat Karabulut

www.gazeteankara.com.tr

“Türkiye’nin kalbi Ankara’nın sesi”

 Bir sonraki yazıda:
“Kadim Seslerin İzinde: Türk Müziğinin Tarihsel Kökleri” başlığıyla Türk müziğinin tarihsel evrimini Orta Asya’dan Osmanlı’ya uzanan büyük bir çizgide inceleyeceğiz.

Takipte kalın, çünkü kültür sadece geçmişin değil geleceğin de meselesidir.
Sağlıcakla kalın…