Eğitimde Yeni Mimari: Sistem Odaklı Dönüşüm

21. Yüzyılda eğitim, mekânsal ve akademik yapılarıyla birlikte yeniden tanımlanıyor.
Bina tasarımından laboratuvar altyapısına, dijital öğrenme sistemlerinden müfredatın uluslararası geçerliliğine kadar her unsur, bir eğitim mimarisinin parçası olarak ele alınmalıdır.
Bu bağlamda, yalnızca ders programı geliştirmek değil, bir eğitim kurumunun insan kaynağı yetiştirme kapasitesini sistematik biçimde güçlendirmek hedeflenmelidir.

Bir eğitim kurumu; atölye, laboratuvar, sosyal alan, dijital sistem, derslik, araştırma merkezi ve sertifika programlarını tek bir sistem altında bütünleştirdiğinde gerçek anlamda “21. yüzyıl kurumuna” dönüşebilir.

Akreditasyon ve Kalite Güvencesi: Uluslararası Uyumun Temeli

Türkiye’de yükseköğretim kurumları, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından yetkilendirilmiş kalite ajanslarıyla eğitim programlarını akredite etmektedir.
Bu ajanslar yalnızca kalite ölçütü değil, aynı zamanda uluslararası tanınırlığın teminatıdır.

Türkiye’de Yetkilendirilmiş Başlıca Akreditasyon Kuruluşları

• MÜDEK: Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği – mühendislik fakülteleri (mudek.org.tr)
• FEDEK: Fen-Edebiyat Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği – temel bilimler (fedek.org.tr)
• TEPDAD: Tıp Eğitimi Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği – tıp fakülteleri (tepdad.org.tr)
• VEDEK: Veteriner Hekimliği Eğitim Kurumları ve Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (vedek.org.tr)
• EPDAD: Eğitim Fakülteleri Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (epdad.org.tr)
• SABAK: Spor Bilimleri Akreditasyon ve Değerlendirme Kurulu (sabak.org.tr)

Bu kurumların tamamı, YÖKAK tarafından tanınan resmî ulusal akreditasyon kuruluşlarıdır.
Uygulanan standartlar; Avrupa Mühendislik Akreditasyon Ağı (ENAEE) ve Washington Accord ölçütleriyle uyumludur.
Bu yapı sayesinde Türk üniversitelerinin diplomaları ve müfredat yapıları, küresel düzeyde geçerlilik kazanmaktadır.

Program Geliştirme Mimarisi: DACUM Modeli ve Modüler Yaklaşım

Program geliştirme süreçlerinde uluslararası düzeyde öne çıkan yöntemlerden biri DACUM (Developing A Curriculum) modelidir.
DACUM yaklaşımı, sektör uzmanlarının katılımıyla yapılan iş analizleri sonucunda, ders içeriklerini gerçek beceri ihtiyaçlarına göre yapılandırır.
Bu model, özellikle mesleki ve teknik eğitim programları, ön lisans ve uygulamalı mühendislik eğitimlerinde yüksek etki sağlar.

DACUM, Türkiye’de Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ile uyumlu hale getirildiğinde; mesleki standartlar, eğitim yeterlilikleri ve modüler sertifika programları arasında güçlü bir entegrasyon sağlanabilir.
Bu sayede mezunlar yalnızca diploma değil, kredilendirilebilir sertifika modülleriyle ulusal ve uluslararası istihdam piyasalarına daha kolay entegre olur.

Kurumsal Destek Gerekliliği: YÖKAK, TÜBİTAK ve Üniversiteler İçin Ortak Görev

Eğitimde dönüşüm yalnızca öğretim üyelerinin çabalarıyla sürdürülemez.
Program geliştirme; teknik bilgi, stratejik planlama, finansal kaynak ve profesyonel destek gerektiren bir yapıdır.
Bu nedenle üç kurumsal mekanizma kritik öneme sahiptir:

1.      TÜBİTAK Destek Programları:
TÜBİTAK, “Eğitimde Bilimsel Araştırma ve Müfredat Geliştirme” başlığı altında özel çağrılar açmalıdır.
Eğitim, mühendislik ve teknoloji fakülteleri; bu desteklerle yenilikçi programlar, ortak laboratuvarlar ve dijital öğrenme altyapıları oluşturabilir.

2.      Üniversitelerde BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) Mekanizmaları:
BAP sistemleri yalnızca laboratuvar veya yayın desteğiyle sınırlı kalmamalı, program geliştirme projelerini de kapsamalıdır.
Her fakülte kendi müfredatını uluslararası standartlara uygun hale getirmek için bilimsel proje kapsamında destek almalıdır.

3.      Profesyonel Hizmet Alımı ve Paydaş Katılımı:
Eğitim artık multidisipliner bir organizasyondur.
Üniversiteler, profesyonel eğitim tasarımı, kalite danışmanlığı ve akreditasyon yönetimi hizmetlerinden faydalanmalıdır.
Öğretim üyeleri elbette sürecin kalbidir; ancak sürdürülebilir başarı profesyonel iş birliğiyle mümkündür.

Sözün Özü

Eğitimde mükemmellik, yalnızca bilgi üretimiyle değil; kurumsal vizyon, profesyonel planlama ve sistematik destek ile sağlanabilir.
YÖKAK, TÜBİTAK ve üniversiteler arasındaki iş birliğiyle kurulacak Program Geliştirme Destek Modeli, Türkiye’nin 21. yüzyıl eğitim mimarisinin temel taşı olacaktır.
Eğer bilgi çağında kalıcı bir eğitim sistemi inşa edilecekse, bu sistemin omurgası yalnızca öğretim değil, sürdürülebilir kalite ve kurumsal kapasite yönetimi olmalıdır.

Resmî Kaynaklar

• Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK): https://www.yokak.gov.tr
• TÜBİTAK: https://www.tubitak.gov.tr
• Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK): https://www.myk.gov.tr
• UNESCO UNEVOC DACUM Rehberi: https://unevoc.unesco.org/e-forum/DACUM
• MÜDEK: https://www.mudek.org.tr
• FEDEK: https://www.fedek.org.tr
• TEPDAD: https://www.tepdad.org.tr
• VEDEK: https://www.vedek.org.tr
• EPDAD: https://www.epdad.org.tr
• SABAK: https://www.sabak.org.tr

Dr. Oğuz Poyrazoğlu
Gazi Üniversitesi Öğr. Üyesi
Gazete Ankara Dijital Haber Portalı – Köşe Yazarı
Kurucu, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
E-posta: opoyrazoglu@gazeteankara.com.tr
Web: www.gazeteankara.com.tr - “Türkiye’nin kalbi Ankara’nın sesi”